تست مدفوع
آزمایش مدفوع یک روش تشخیصی پزشکی است که شامل جمع آوری و تجزیه و تحلیل مواد مدفوع می شود. آنالیز میکروبی (کشت)، میکروسکوپی و آزمایشات شیمیایی از جمله آزمایشاتی است که بر روی نمونه های مدفوع انجام می شود.
چرا نیاز به انجام آزمایش مدفوع داریم؟
باتوجه به تشخیص پزشک، ممکن است آزمایش مدفوع برای بررسی حرکات روده و میزان جذب غذا، شناسایی بیماری های دستگاه گوارش،کبد و پانکراس انجام شود.
با چه نوع آزمایش مدفوعی میتوان نوع عفونت را تشخیص داد؟
با بررسی میکروسکوپی و کشت مدفوع می توان باکتری ها ، ویروس ها و انگل هایی که ممکن است باعث گاستروانتریک شوند را شناسایی کرد.
کشت مدفوع چگونه انجام میشود؟
1-نمونه بایستی در مدت 30 دقیقه (جهت گونه های شیگلا) و حداکثر ظرف مدت 2 ساعت مورد بررسی قرار گرفته و کشت داده شود.درصورت تاخیر بیش از 2 ساعت نمونه باید به محیط ترانسپورت مناسب منتقل گردد.
محیط ترانسپورت کری بلر (Cary-Bliar) محیط مناسب جهت نگهداری و انتقال مدفوع می باشد.
2- حداقل یک گرم مدفوع تازه با قوام طبیعی (به اندازه یک فندق) و یا 5 گرم مدفوع اسهالی جهت کشت مورد نیاز می باشد.
تلقیح و انکوباسیون محیط های کشت
الف ) انتخاب محیط های کشت
تعدادی از محیط های کشت ضروری جهت ایزولاسیون اولیه پاتوژن های شایع روده ای ، شامل موارد زیر می باشند :
1- BAP (آگار خوندار) به عنوان محیط غیر اختصاصی : این محیط جهت بررسی رشد استافیلوکوک اورئوس و مخمرها به کارمی رود که در صورت
مشاهده رشد قابل توجه ، بایستی این موارد را گزارش نمود ، اما انجام آزمایش تعیین حساسیت میکروبی لازم نمی باشد.همچنین از این محیط
می توان جهت انجام تست اکسیداز استفاده نمود و در صورت مشاهده واکنش مثبت ، بایستی مشکوک به آئروموناس ، ویبریوکلرا یا پلزیوموناس گردیده و
اقدامات تشخیصی لازم را انجام داد.
2- MAC (مکانکی آگار) یا EMB )ائوزین متیلن بلو( به عنوان محیط افتراقی جهت کمک به رشد باکتری های گرم منفی روده ای
3- XLD (هکتون انتریک آگار) گزیلوز لیزین دزوکسی کولات( به عنوان محیط انتخابی و افتراقی جهت جداسازی سالمونلا و شیگلا
4- Campy-blood agar جهت کشت گونه های کمپیلوباکتر.
5- SMAC مکانکی سوربیتول آگار( توسط برخی از مراجع بهداشت عمومی جهت کشت – Escherichia coli O157:H7 توصیه می گردد ،
که در مورد نمونه های مدفوع حاوی خون و یا در صورت درخواست پزشک ، بایستی مورد استفاده قرار گیرد.
چنانچه مشکوک به ویبریو ، آئروموناس و یا پلزیوموناس شیگلوئیدس باشیم و یا در صورت درخواست پزشک ، محیط های کشت اختصاصی جهت جدا
سازی و شناسایی این میکروارگانیسم ها )مثل TCBS و…( لازم است.
ب ) محیط های مایع مغذی Enrichment Broth
این محیط ها به منظور بازیافت مقادیر کم سالمونلا ، شیگلا یا کمپیلوباکتر در افراد بدون علامت ناقل عامل بیماری )کریرها( و بویژه در میان کارکنان
دارای مشاغل حساس مانند افراد شاغل در مهد کودک ها ، آشپزخانه ها و…. بکارمی روند که شایع ترین آنها GN براث و سلنیت براث (SF ) می باشند.در مورد محیط GN براث 4-6 ساعت انکوباسیون در 35-37درجه سانتی گرادو برای محیط سلنیت براث 12 -8 ساعت انکوباسیون توصیه می گردد .
انکوباسیون طولانی مدت )بیشتر از زمان توصیه شده( در محیط های براث مغذی ، باعث افزایش رشد باکتری های غیر پاتوژن روده ای می شود.پس از طی
مدت زمان لازم جهت انکوباسیون ، بایستی از محیط براث بر روی محیط های انتخابی و یا افتراقی نامبرده ، کشت مجدد نمود.
ج ) محیط های کشت اختصاصی
جهت ایزولاسیون سایر پاتوژن های روده ای بر حسب شیوع بیماری و یا با توجه به الزامات بهداشت عمومی و یا درخواست پزشکان ، محیط های زیر
پیشنهاد می گردد :
(SMAC )جهت اشریشیاکلی O157:H7 ، CIN )جهت یرساینیا انتروکولیتیکا(، TCBS )جهت گونه های ویبریو( ، SS )جهت گونه های
سالمونلا( ، Brilliant green agar . Bismuth sulfite ager )جهت گونه های ساالمونلا( و Inositol-brilliant green bile salts agar )جهت پلزیوموناس شیگلوئیدس(.
تذکر : محیط (SS) Salmonella-Shigella agar جهت برخی از گونه های شیگلا دارای اثر مهاری بوده و لذا بهتر است در موارد مشکوک به
شیگلا ، مورد استفاده قرار نگیرد.
د ) تلقیح به محیط کشت
یک سواپ را به نمونه آغشته کرده و در قسمت کوچکی از پلیت کاملا می چرخانیم. سپس با لوپ استریل نمونه را در تمامی پلیت Streak
کشت می دهیم تا کلنی های ایزوله بدست آوردیم.هنگام استفاده از محیط های نیمه انتخابی و یا کاملا انتخابی بایستی مقدار زیادی از نمو نه ها را تلقیح و
کشت داد.
ه ) انکوباسیون
پلیت ها را به مدت 24- 48 ساعت در انکوباتور34-37درجه سانتی گراد قرار دهید
جداسازي و تشخیص
بعد از انکوباسیون، میزان رشد، شکل و رنگ کلنی ها در هر یک از محیط هاي کشت داده شده بررسی و ثبت می شود.